महाराष्ट्रातील द्राक्ष शेतीचे व्यवस्थापन

महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक, सांगली, सोलापूर, पुणे, अहमदनगर, आणि बीड हे जिल्हे द्राक्ष उत्पादनासाठी प्रसिध्द आहेत. या भागातील कृषीक्षेत्र आणि हवामान द्राक्षाच्या गुणवत्तापूर्ण उत्पादनासाठी अत्यंत पोषक आहे. विशेषतः, नाशिकचे संजीवकग्राम, सांगलीचे कुपवाड, आणि पुण्याचे बारामती हे द्राक्ष उत्पादनाच्या दृष्टिकोनातून महत्त्वपूर्ण आहेत.

द्राक्ष शेती कशी करावी? (How to Do Grape Farming)
१. जमीन निवड आणि तयारी:
द्राक्ष लागवडीसाठी हलकी, पाण्याचा योग्य निचरा होणारी आणि सेंद्रिय घटकांनी संपन्न जमीन योग्य ठरते. जमिनीचा सामु (pH) ६.५ ते ७.५ च्या दरम्यान असावा. शेत तयार करताना, एक खोल नांगरणी करून त्यात चांगली खत घालून जमिनीत मिसळावी.

२. योग्य जात निवड:
द्राक्ष शेतीसाठी व्यापारी दृष्टीकोनातून जात निवड करणे महत्त्वाचे आहे. महाराष्ट्रात 'थॉम्पसन सीडलेस', 'शारद सीडलेस', 'फ्लेम सीडलेस', आणि 'सुपीरियर सीडलेस' अशा जातींचा वापर केला जातो.

३. रोपांची लागवड:
रोपे १२ X ८ फुटांच्या अंतराने लावावीत. रोपांची उंची अंदाजे १.५ ते २ मीटर ठेवावी. लागवड केल्यानंतर रोपांना जास्त पाणी देणे टाळावे. मात्र, पाण्याची गरज भासल्यास योग्य प्रमाणात सिंचन करावे.

४. छाटणी आणि व्यवस्थापन:
द्राक्षांच्या चांगल्या उत्पादनासाठी योग्य प्रकारे छाटणी करणे आवश्यक आहे. छाटणी दरम्यान, शेंडे आणि काही जुनी वाळलेली पाने काढून टाकावीत. हे रोपांच्या नवीन वाढीसाठी अनुकूल ठरते. छाटणी केल्याने नवीन अंकुरांची वाढ होते, आणि द्राक्षांना योग्य प्रमाणात सूर्यप्रकाश मिळतो. छाटणी करताना जुनी, रोगग्रस्त, आणि कमजोर फांद्या काढून टाकाव्यात.

5. खत व्यवस्थापन:
सेंद्रिय खतांचा वापर करून जमिनीची सुपीकता वाढवावी. द्राक्ष शेतीसाठी नायट्रोजन, फॉस्फरस, आणि पोटॅशियम या घटकांचे योग्य प्रमाणात देणे आवश्यक आहे. झाडांच्या वाढीच्या प्रत्येक टप्प्यात खतांचे प्रमाण कमी-जास्त केले जाते. तसेच, सेंद्रिय खतांचा वापर करून जमिनीची सुपीकता वाढवावी.

द्राक्ष बागेची काळजी (Grape Orchard Care)
१. सिंचन व्यवस्थापन:
सिंचनाची योग्य पद्धत द्राक्ष बागेच्या वाढीसाठी अत्यावश्यक आहे. ठिबक सिंचन प्रणालीचा वापर करणे सर्वोत्तम ठरते, कारण यामुळे पाणी थेट मुळांपर्यंत पोहोचते आणि पाण्याचा अपव्यय कमी होतो. फुलांची आणि फळांची सेटिंग होण्याच्या काळात पाणी कमी प्रमाणात देणे आवश्यक असते, तर हंगामाच्या सुरुवातीला अधिक पाणी दिले जाते.

2. रोग आणि कीड नियंत्रण:
द्राक्ष शेतीत ताठोबा, माजीबाग, पिंक मीळड्यू, डाऊनी मीळड्यू, आणि पावडरी मीळड्यू असे रोग वारंवार आढळतात. हे रोग द्राक्षाच्या उत्पादनावर विपरित परिणाम करतात. म्हणूनच, यावर प्रभावी उपाययोजना करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. द्राक्ष बागेत वेळोवेळी रोग आणि किडींची तपासणी करणे आवश्यक आहे. त्यासाठी योग्य औषधांची फवारणी करावी. "Dorsol" सारख्या PGR चा वापर करून रोग प्रतिकारक क्षमता वाढवता येते, ज्यामुळे बागेचे आरोग्य चांगले राहते.

3. फळांचा विकास आणि उत्पादन काळजी:
द्राक्षांच्या फळांची योग्य प्रकारे काळजी घेणे आवश्यक आहे. फळांचा रंग, आकार, आणि गोडवा वाढवण्यासाठी PGR चा वापर करावा. फळांच्या पिकण्याच्या काळात पाणी देणे कमी करावे, ज्यामुळे फळांची गुणवत्ता वाढते.

"Dorsol" PGR चा वापर आणि फायदे
Sunshine Chemsol India Pvt. Ltd. द्वारे निर्मित "Dorsol" हे उत्पादन द्राक्षाच्या रोगांवर प्रभावीपणे काम करते. "Dorsol" वापरल्याने द्राक्षाच्या वाढीस गती येते, गुणवत्ता सुधारते, द्राक्षांना आकर्षक रंग प्राप्त होतो, द्राक्षाच्या उत्पादनात लक्षणीय वाढ होते. रोपांची वाढ अधिक प्रभावीपणे होते, ज्यामुळे द्राक्षांची संख्या आणि त्यांचा आकार वाढतो. फळांच्या आकारमानात आणि रंगात एकसारखेपणा येतो, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात ह्या द्राक्षांची मागणी वाढते.